Actief luisteren

Wat is actief luisteren en hoe begin je eraan?

Actief luisteren of écht luisteren is het mooiste compliment dat je iemand kan geven. Mensen hebben nood aan iemand die aandachtig luistert naar hun verhaal. Wanneer je met je verhalen in je hoofd blijft zitten, beginnen ze daar rond te dwalen. Als het ware als spoken die je ’s nachts komen bezoeken in je dromen, of beter gezegd, in vele gevallen, je nachtmerries. Wanneer je je verhaal kwijt kan in de fysieke wereld, door het te delen met iemand die oprecht naar je luistert, is vaak alles al opgelost.

Hoe begin je met actief luisteren?

Actief luisteren is meer dan goed luisteren. Het is een mindset waarbij je élk woord van je toehoorder écht hoort. Je dient enthousiast te leren luisteren. Dat wil zeggen, zelfs als de boodschap negatief is, dat je open staat voor elk woord. Zonder dat je je meningen, aannames en oordelen in de weg laat staan.

Stephen R. Covey zei ooit: ‘Mensen luisteren niet met de intentie om te luisteren, ze luisteren met de intentie om te antwoorden.’

Concreet, je luistert meer naar je eigen stem in je hoofd en alle briljante dingen die je gaat zeggen i.p.v. naar wat mensen écht zeggen en bijgevolg écht bedoelen.

De start van alle misverstanden begint bij miscommunicatie en miscommunicatie begint bij niet luisteren.

Wat is actief luisteren?

Actief luisteren is de kunst om je eigen interne dialoog aan de kant te schuiven en je focus volledig te verleggen naar diegene die spreekt. Het is met andere woorden veel meer dan enkel tonen dat je luistert, ook al doe je dat op een empathische manier.

Actief luisteren is een gesprekstechniek die je toestaat om de volledigheid van iemands boodschap te begrijpen, zonder dat je in de weg gezeten wordt door je eigen meningen en aannames.

Actief luisteren is, indien goed uitgevoerd, het mooiste cadeau dat je iemand kan geven. Want naast het horen van onze eigen naam, is eens echt gehoord worden het mooiste compliment voor ons brein.

Wat is actief luisteren niet?

Als je je empathisch opstelt en veel met je hoofd op en naar gaat om te zeggen dat je een ander begrijpt, loop je het risico om niet authentiek over te komen. Of erger nog, als onecht en als ‘acteur’ te worden bestempeld. Diegene naar wie je luistert, zal dit onbewust opmerken en hierover in dialoog gaan met zichzelf.

Een vaak voorkomende fout is zeggen dat je iemand ‘begrijpt’, aangezien je je onmogelijk in hun interne wereld kunt begeven. Een beter antwoord is, ik hoor wat je zegt, en van hieruit het gesprek verder laten gebeuren.

Hoe belangrijk is actief luisteren?

Actief luisteren is de fundering van langdurige en respectvolle relaties. Indien je écht leert luisteren naar wat mensen vertellen, word je in contact gebracht met hoe zij de wereld ervaren. Iemand vertelt zijn of haar beleving van de wereld of het momentum aan de hand van taal en non-verbale communicatie.

Zo kan je de patronen die draaien, de manier waarop zij de wereld beleven als het ware, herkennen en in hun wereld brengen.

Er bestaan geen goede leugenaars, enkel slechte luisteraars. Mensen vertellen hetgeen wat zij willen horen. Kan je echt leren luisteren, dan hoor je waar ze zich zelf voor het lapje houden.

Hoe werkt actief luisteren?

Om actief te luisteren pas je volgende stappen toe:

1) Stel je empathisch op en luister naar hun verhaal.

Dit wil niet zeggen dat je zomaar alles dient te aanvaarden wat uit iemands mond komt. Enkel dat je alles accepteert. Mensen delen verhalen steeds vanuit er zelf goed willen uitzien en vanuit hun beste denken.

Houd dit in je achterhoofd en je merkt vanzelf op dat je minder snel geneigd zal zijn om te luisteren naar je eigen aannames en oordelen.

2) Blijf objectief, ga niet mee in het negatieve.

Vanaf het moment dat je mee in hun verhaal stapt, word je een gevangene van de inhoud in plaats van de vorm. Dan ben je als het ware een vogel voor de kat. Onze spiegelneuronen willen zo snel mogelijk een gelijke noemer vinden om te kunnen verbinden met elkaar. Als je hier aan toegeeft, ben je gewoon aan het luisteren en mee hun gedachten aan het voeden.

3) In plaats van te willen antwoorden op wat jij denkt dat er gezegd wordt, tracht te achterhalen wat de ware toedracht van de boodschap is.

Dit houdt in dat je in staat dient te zijn om taalpatronen op te merken en deze terug te spiegelen zodat mensen aan zelfreflectie kunnen doen. Reageer niet op je eigen impulsen om een briljant antwoord te produceren, wel op vragen stellen zodat je toehoorder zelf de punten met elkaar kan verbinden (connecting the dots).

4) Laat je stemmetje in je hoofd zwijgen (hoe doe ik dat in godsnaam?!)

Mijn mantra luidt: neen dank je. Telkens mijn stem iets komt brengen, zij het aanname, een gedacht, een oordeel of eender wat, zeg ik tegen mezelf, neen dank je.

Je kan jezelf hierin trainen met volgende focus oefening: zet jezelf neer op een stoel en richt je focus op een punt op de muur. Telkens je stemmetje je onderbreekt, zeg je: ‘neen, dank je’, vervolgens hervat je de oefening. Begin met 5 min per dag en bouw op naar 30 min. Vanaf het moment dat je je interne wereld dialoog onder controle begint gaan te krijgen, verandert je wereld. Beloofd!

5) Reageer enkel op directe vragen, laat jouw wijze raad (vooralsnog) achterwege.

Het brein wil ons misleiden door middel van het stellen van vragen. Ofwel stel je ze jezelf tijdens een gesprek, ofwel zoekt de ander naar een uitweg en stellen zij een vraag om ons weer af te leiden naar de inhoud in plaats van de vorm van ons gesprek. Laat je niet manipuleren om mee te gaan in deze techniek en stel een tegenvraag.

6) Ook al zie jij de oplossing al op kilometers afstand, dat is niet de clue van het verhaal, de andere kant wil zijn/haar verhaal aan je kwijt.

Mensen willen van tijd gewoon hun hart luchten. Ze willen een verhaal kwijt in de fysieke wereld, want indien ze dat niet doen, komt het verhaal op een onbewaakt moment terug omhoog. Hetzij ’s nachts, wanneer ze willen slapen. Of overdag, wanneer ze met één of andere taak bezig zijn. Actief luisteren is voornamelijk de tijd nemen en iemand de tijd gunnen om haar/zijn verhaal te brengen. Enkel als je daar geduld kan voor opbrengen, ben jij effectief actief aan het luisteren.

Wil je actief leren luisteren?

Neem contact op voor meer info i.v.m. onze opleidingen of plan een 121 gesprek in, zodat we de tijd kunnen nemen om écht eens naar jou te luisteren.

Wanneer pas je actief luisteren toe?

Je wil actief luisteren toepassen in elk gesprek waar je wenst een toegevoegde waarde te betekenen. Wat ik hiermee bedoel is dat je het best als een ‘nieuwe manier van zijn’ implementeert. Vergis je niet, Bruce Lee zei ooit dat je 10000u moet trainen om iets ter dege te kunnen, dus, start vandaag en neem de tijd. Actief luisteren is een compliment voor diegene naar wie je luistert.

Als je in feedback gesprekken zit, wat de meeste zijn, is het zaak dat je je actief luisteren aanschakelt. Zodat je, net als een industriële stofzuiger, elk detail in je kan opnemen.

Wanneer pas je actief luisteren niet toe?

Eigenlijk is deze vraag niet van toepassing. Zelfs als je bij de bakker je brood bestelt, ben je tot veel meer in staat door gewoon actief aanwezig te zijn. Wanneer schakel je het echt uit? Als je ‘me – time’ neemt. En zelfs dan raad ik je aan om actief naar je innerlijke wereld dialoog te luisteren. Zo hoor je in je eigen hoofd en in je eigen woorden hoe je aannames plaatst en oordelen velt over de wereld om je heen.

De voordelen van actief luisteren

Wanneer je echt leert luisteren naar mensen, dan luister je zoals iemand nog nooit naar hen heeft geluisterd. Het stelt je in staat om vragen te stellen die nog nooit iemand aan hen heeft gesteld. Het gevolg hiervan is dat je met hen spreekt op een manier waarop nog nooit iemand met ze heeft gesproken. Mensen percipiëren je als ‘not business as usual’, als iemand die elk woord uit hun universum belangrijk maakt en naar waarde weet te schatten.

Wanneer heeft iemand voor de laatste keer écht naar je geluisterd? En wat is jouw beeld of mening over hen? Daar heb je je antwoord.

Indien je dit nog niet eerder mocht ervaren, boek een 121 met me in en ik luister graag écht naar jou.

Voorbeeld van actief luisteren

Net voor de zomer stond ik op een netwerkevent naast een jonge kerel. Toen ik hem vroeg hoe het momenteel in zijn business gesteld was, zei hij kortweg ‘goed’. Voor mij een signaal om mijn luisteroren op te zetten en de juiste vragen te stellen zodat ik dieper kon graven zonder aanwezig of betweterig te zijn.

Algauw bleek dat zijn business inderdaad goed ging, maar wel ten koste van zijn huwelijk. Door oprecht te luisteren naar zijn verhaal, kon ik snel enkele vragen stellen om hem in contact te brengen met zijn eigen verantwoordelijkheid in het verhaal en eventuele eerste stappen om de zaken thuis weer op orde te krijgen. Ons gesprek duurde misschien 10 minuten, max. De indruk die ik naliet, duurt voort voor altijd.

Ik liep hem onlangs weer tegen het lijf op een braderij en hij stelde me voor aan zijn vrouw als de man die hem hielp het licht te zien.

Tips & technieken om echt actief te luisteren

1. Focus oefening: neem een punt op de muur en focus je gedurende minstens 5 minuten zonder dat je gestoord wordt door je interne wereld dialoog (ook wel het stemmetje in je hoofd of je gedachten genoemd).
   Telkens je jezelf betrapt dat je ‘weg’ bent, herbegin je. Maak er geen probleem van of ga jezelf niet mentaal in elkaar liggen trappen. Je herbegint gewoon. Punt.
2. Oefen door te luisteren naar elk verhaal op elk moment: luister naar de mensen om je heen, zelfs in de supermarkt of bij de bakker. Luister alsof je leven ervan af hangt en maak ‘luisteren’ belangrijk.
3. Schrijf de woorden die uit de mond komen van diegene die spreekt letterlijk op. Zo maak je een duidelijk onderscheid tussen wat gezegd wordt en wat jij interpreteert. Je oefent jezelf in present te zijn en niet te luisteren naar je eigen verhaal, je aannames of je oordelen.
4. Ga erop uit en spreek met zoveel mogelijk mensen. Zij spreken, jij luistert. Merk op wanneer je wegdrift, merk op wanneer jij de interesse verliest. Zet je stem opzij en her focus op het gesprek
5. Luister naar podcasts en luister naar de zaken die niet noodzakerlijkwijs worden gezegd. Luister naar intonatie en snelheid. Luister naar en ontdek patronen en stopwoorden van de sprekers.

Actief luisteren in context

Je wil onderscheid maken in contextuele veranderbare situaties. Over het algemeen, hoe meer je emotioneel betrokken bent bij iemand of bij een gesprek, hoe groter de uitdaging om actief te luisteren naar de spreker.

Beeld je in dat je een moeilijke boodschap moet brengen aan je baas, een medewerker, je poetshulp, je partner, je ouders, je kind… en merk op dat het gesprek zich steeds opnieuw anders voordoet.

Je geeft een boodschap en of jij het antwoord aanvaardt als kritiek of feedback, verschilt van hoe je relatie is ten opzichte van de betrokken partij. We luisteren over het algemeen anders naar onze kinderen en de mensen met wie we ons leven delen dan naar mensen met wie we een minder emotionele betrokkenheid voelen.

Indien je op deze vraag antwoord dat je de boodschap steevast overal op de verschillende plaatsen op dezelfde manier zou brengen, nodig ik je graag uit om dezelfde oefening te doen en deze keer te melden dat je iemand oprecht graag hebt.

Welke vaardigheden heb je nodig om actief te luisteren?

De vaardigheden die je nodig hebt zijn heel simpel. Je hebt 2 oren en 1 mond. Je zult dus 2x zoveel dienen te luisteren dan dat je spreekt.

Vervolgens moet je geduld en focus trainen, zodat je echt kunt luisteren naar iemands verhaal.

Wat moet je kunnen en hebben om actief luisteren succesvol toe te passen?

Om actief luisteren succesvol toe te passen, moet je volgende vaardigheden in je gereedschapskist hebben zitten.

Luistervaardigheden:

• Geduld
• Focus
• Het gaat over hen, niet over jou
• Empathisch aanwezig zijn
• Begin vanuit niets
• Hou je interne wereld dialoog (het stemmetje in je hoofd) in bedwang
• Geen oordelen, geen aannames

Gespreksvaardigheden:

• Welke vragen stel je wanneer
• Het belang van je woorden
• Wie, wat, waar, wanneer, geen waarom
• Wat zijn ‘krachtwoorden’
• Hoe maak je een statement
• Hoe hou je een spiegel voor
• Wat is feedback en hoe herken je kritiek

Oefeningen om actief te leren luisteren

• Rollenspel met een coach of met je collega’s (best supervisie)
• Luisteren naar podcasts en aanverwanten
• Luisteren naar collega’s en mensen om je heen
• Trainingen rond het topic ‘actief luisteren’

Passief luisteren vs Actief luisteren

Passief luisteren noemen we ook wel eens ‘horen’. Het is iets dat op de achtergrond wel aanwezig is, maar omdat je je er niet op focust, heeft het weinig tot geen belang.

Bijvoorbeeld:

Je zit op een trein en voert een gesprek, de achtergrondgeluiden hoor je wel, maar omdat je er geen focus oplegt, maken zij geen onderdeel uit van je actieve gesprek.

Empathisch luisteren vs Actief luisteren 

Empathisch luisteren is veelal een manier waarmee je je verbindt met de spreker. Typische valkuil hiervan is dat je in je eigen hoofd verhalen creëert zoals, dat ken ik, dat heb ik ook ooit meegemaakt, dit moet ik seffens delen. Vanaf het moment dat je daarin verzeild geraakt, ben je naar jezelf aan het luisteren en niet meer naar de spreker.

Over Tom Saeys

Actief luisteren coach en trainer

Na een boeiende internationale carrière in de entertainmentwereld was Tom Saeys zelf jarenlang dé hoofdact op het podium. Een maestro in het begeesteren en lezen van een publiek. Geboeid door de kracht van non-verbale communicatie.

Door actief te leren luisteren maak jij een impact op het leven van de verteller. Ze voelen zich gehoord, zelfs opgelucht dat iemand écht luisterde. Wil jij de mensen rond je heen het geschenk geven van gehoord te worden en een master worden in actief luisteren?

Neem dan vrijblijvend contact op. Zo kan ik écht horen wat jij nodig hebt om actief te luisteren.